اغلب مردم تعریف نازایی را نمی دانند. ما از نظر علمی می گوییم اگر یک زوج حداقل یک سال در یک خانه زندگی و بدون استفاده از روش های پیشگیری، برای بارداری اقدام کنند و خانم باردار نشود، مبتلا به نازایی هستند و باید به متخصص زنان، زایمان و نازایی مراجعه کنند تا تحت درمان قرار گیرند…
منظور از با هم بودن، در یک خانه زندگی کردن و جدانبودن های طولانی از هم است. برخی زوج ها با هم زندگی نمی کنند، مثلا شوهر شغلی دارد که ۳ ماه در مسافرت است و یک ماه در خانه حضور دارد بنابراین زمانی که تخمک گذاری آغاز می شود، از آنجا که تخمک یک شبانه روز بیشتر زنده نیست، در صورتی که روابط زناشویی مداوم وجود نداشته نباشد، احتمال بارداری کاهش می یابد و زمان بارداری به تعویق می افتد. واقعیت هایی را در ادامه آورده ام که توصیه می کنم بخوانید.

● چقدر مقاربت لازم است؟
در سنین جوانی، زوج هایی که می خواهند بچه دار شوند، بهتر است هفته ای ۳ ۲ بار رابطه زناشویی داشته باشند. برای زوج هایی که از هم دورند، استاندارد خاصی برای تعداد روابط وجود ندارد اما به خصوص اگر سنشان بالا باشد، باید بعد از گذشت ۲ ۵/۱ سال از اقدام به بارداری و موفق نبودن، بررسی ها آغاز شود. در کسانی که بعد از ۳۵ سالگی ازدواج می کنند یا از قبل سابقه بیماری خاصی دارند، مثلا شوهر سابقه جراحی بیضه یا واریکوسل یا بیضه نزول نکرده داشته باشد، باید پیش از یک سال بررسی ها آغاز و در صورت نیاز درمان شروع شود.

● در مطب پزشک چه می گذرد؟
وقتی زوجی با مشکل ناباروری به متخصص مراجعه می کنند، ابتدا پزشک شرح حال دقیقی شامل سن خانم و آقا، سابقه بیماری ها، داروهایی که مصرف می کنند، سابقه عمل های جراحی، سابقه کیست تخمدان، آپاندیسیت، جراحی های بزرگ شکمی، منظم بودن عادت ماهیانه و نشانگان تخمدان پلی کیستیک، درد هنگام عادت ماهیانه و ابتلا به انواع عفونت ها می گیرد.

احتمال بارداری افرادی که عادت ماهیانه مرتب دارند، بیشتر از کسانی است که هر چند وقت یکبار عادت ماهیانه می شوند یا نشانگان تخمدان پلی کیستیک دارند. متخصص زنان دهانه رحم خانم را از نظر عفونت ها بررسی می کند و تست پاپ اسمیر می گیرد. رحم و تخمدان ها را معاینه و با سونوگرافی بررسی می کند. گاهی نیاز به انجام آزمایش های هورمونی وجود دارد و بعد از این مراحل درمان های اولیه انجام می شوند. برای بررسی دلیل ناباروری، انجام یک اسپرموگرام از مرد نیز ضرورت دارد. اگر نتیجه اسپرموگرام طبیعی باشد، نگرانی ها کم می شود اما اگر غیرطبیعی باشد، باید به متخصص اورولوژی مراجعه کند تا معاینه و آزمایش های اسپرموگرام و هورمونی تکرار شود و با تشخیص قطعی، درمان ها آغاز شوند.

● دلیل ناباروری
معمولا در ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد نازایی مربوط به مرد و بین ۶۰ تا ۷۰ درصد موارد مربوط به خانم است. البته گاهی مشکلات مختلفی دارند.

● درمان های زنانه ناباروری
ساده ترین دلیل قابل درمان ناباروری، اشکال در تخمک گذاری است. اگر خانم هایی که تخمک گذاری موفق ندارند، به تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، تخمدان های کم کار دارند و… مشکل دیگری نداشته باشند، تخمدانشان با مصرف دارو فعال و چند تخمک آزاد می شود. اگر داروها اثربخش نباشند، بررسی های پیشرفته تر آغاز می شود و گرفتن عکس رنگی از رحم، بررسی رحم و دهانه رحم و ضایعات داخل آن و لوله ها لازم است.

اگر تنگی یا چسبندگی لوله رحم مشاهده شود، با هیستروسکوپی مشکل برطرف می شود و ضایعات داخل رحم و پولیپ ها و چسبندگی ها را هم می توان درمان کرد. در صورتی که چسبندگی شدید یا انسداد در لوله های رحمی وجود داشته باشد، کار سخت تر می شود. البته اگر چسبندگی یک طرفه باشد، خانم می تواند با لوله سالم دیگر باردار شود اما اگر هر دو لوله کاملا بسته باشند، درمان سخت تر می شود. این خانم ها باید تحت عمل IVF قرار بگیرند. در این عمل دارو به خانم داده می شود تا به جای یک تخمک، چند تخمک در تخمدان رشد کند. در اتاق عمل تخمک ها گرفته و با اسپرم شوهر لقاح داده می شوند و جنین تشکیل شده به داخل رحم منتقل می شود. IVF پیشرفته ترین روش ناباروری است.

● درمان های مردانه ناباروری
با مشاهده آزمایش اسپرموگرام، کم بودن تحرک اسپرم یا غیرطبیعی بودن شکل آن یا کم بودن تعداد آنها مشخص می شوند. معمولا این آزمایش تکرار می شود و اگر نتیجه باز هم مناسب نباشد، مرد باید به متخصص اورولوژی مراجعه کند. بعد از معاینه دستگاه تناسلی و انجام بررسی ها و آزمایش های هورمونی، در برخی موارد با تجویز دارو، کیفیت اسپرم بهبود می یابد و بارداری رخ می دهد. تحرک اسپرم آقایان مبتلا به واریکوسل به دلیل بیش ازحد پرخون بودن سیاهرگ های بیضه که حرارت بالا در بیضه ایجاد می کنند، پایین است ولی تعداد اسپرم ها به بالای ۱۰ میلیون در هر سانتی متر مربع می رسد بنابراین با تلقیح یا IVF درمان انجام می شود؛ یعنی به خانم دارو می دهند و زمانی که تخمک گذاری انجام شد، زن و شوهر به مراکز نازایی مراجعه می کنند، نمونه ای از اسپرم به آزمایشگاه تحویل داده می شود، بعد از کار روی اسپرم و شستشو دادن آن و جداشدن اسپرم های خوب و فعال، با سوزنی بسیار نازک آنها را داخل رحم تزریق می کنند.

این عمل سرپایی و همانند یک معاینه است و درد و بستری شدن و بی حسی یا بیهوشی ندارد. تلقیح را چند مرتبه می توان تکرار کرد اما اگر پاسخ مثبت دریافت نشود، باید جراحی انجام شود. در برخی موارد ممکن است اسپرمی در نمونه اسپرموگرام وجود نداشته باشد. در این شرایط اگر انسدادی در مسیر لوله های تناسلی آقایان وجود داشته باشد، به این معنی که اسپرم در بیضه ساخته شود، ولی نتواند خارج شود، با عمل میکرو، باروری ایجاد خواهد شد یعنی از طریق پوست از بیضه اسپرم می گیرند و داخل تخمک تزریق می کنند و بعد از تشکیل، جنین به داخل رحم خانم منتقل خواهد شد.